سرویس فرهنگ و هنر مشرق - این روزها خبر تعطیلی قریب‌الوقوع شبکه «من و تو» غیر از بازتاب‌های سیاسی در رسانه‌های داخلی، تبدیل به دستاویز تازه‌ای برای حامیان جریان رها شده پلت‌فرم‌های داخلی شده، تا پایان این شبکه را به عنوان دست‌آوردی مهم برای خودشان فاکتور کنند.

با درصدبندی مشخصی می‌توان این فرضیه را پذیرفت اما همین پلت‌فرم‌های مدعی در شرایط کنونی تامین کننده محتوای سایر شبکه‌های ماهواره‌ای هستند. در متن پیش‌رو به کاستی‌ پلت‌فرم‌هایی خواهیم پرداخت که به دلیل کم‌کاری موجب رشد و پرمخاطب شدن شبکه‌هایی موسوم به «قارچی» در ست ‌لایت‌های مختلف شده‌اند.

«شبکه‌های قارچی» به کدام شبکه‌های تلویزیونی گفته می‌شود؟

نسبت دادن عنوان قارچی، به برخی شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای توسط کانال تلگرامی «ست‌لست‌نیوز» ابداع و مطرح شد.

در نیمه دهه نود شمسی، شبکه‌های قارچی جدول پخش برنامه های خود را با برنامه و فیلم و موزیک دانلودی پر می‌کردند تاحداقل مخاطبان خود را سرگرم کنند. جدول پخش اغلب این شبکه‌ها بسیار شبیه هم بود و با بالا نویس و زیرنویس تبلیغات خارج از عرف، هر چند ماه یک بار، یک شبکه تازه را با تغیر نامی جدید فعال می‌کردند.

نکته قابل توجه ماجرا اینجاست ک همه شبکه های قارچی که در ماهواره «یاهست» روی ایر هستند متعلق به پروایدر نورث تلکام است که هزینه‌های آن فوق العاده اندک است و این شبکه‌ها درآمدزایی متوسل به تبلیغات محصولات نه چندان با کیفیت می‌شدند.

سال‌ها قبل مدیریت این شبکه‌ها را عمدتا آر. پناهی (موسس شبکه MITV ) و سام علامه (مدیر بخش عمده‌ای از شبکه‌ها قارچی) بر عهده داشتند.

با فعال شدن ماهواره یاهست شبکه‌های قارچی یکی پس از دیگری آمدند و پروایدر های این ماهواره دچار نوعی جوگیری شده و فرکانس‌های پربیینده خود را به این شبکه‌ها اختصاص دادند.

تب ارزانی قیمت راه اندازی شبکه‌های تلویزیونی موجب شد صاحبان کالاهای تقلبی توسعه شبکه‌های قارچی را جدی‌تر دنبال کنند و فرکانس ۱۱۷۶۶ ماهواره یاهست، مشهور به «فرکانس قارچی» است.

این شبکه‌ها باکس خود را با پخش فیلم‌های ایرانی و خارجی و موزیک ویدئو ادامه می‌دادند، اما اغلب این شبکه حیات کوتاه مدتی داشتند. با رشد تولیدات پلت‌فرم‌ها در شبکه‌ نمایش خانگی اغلب آثاری که این روزها توسط شبکه‌های فارسی زبان «قارچی» پخش می‌شود، عمدتا آثاری هستند که در پلت‌فرم‌ها تولید شده‌اند.

شبکه قارچی MTC چگونه با پخش پوست شیر، شیر شد؟

MTC توسط شهرام هاشمی زاده تاسیس شد. او تا زمان حیاتش در آمریکا زندگی می کرد و در اوایل ژوئن ۲۰۲۲ درگذشت. این شبکه که در اشکال مختلفی حیاتی شبیه شبکه‌های قارچی داشته، از ماهواره‌های مختلفی قطع و مجدداد فعالیت خود را از سر گرفته است. در گذشته این شبکه به صورت اختصای در حوزه موسیقی فعالیت می‌کرد. در نیمه دهه نود این شبکه جدل پخش خود را به فیلم های سینمای ایران و سریال‌های شبکه نمایش خانگی اختصاص داد.

یکی از دلایل جذب آگهی‌های فراوان در این شبکه، پخش محتواهای تولید شده در داخل کشور است. این شبکه در دوران توزیع سریال پوست شیر حیات تازه‌ای یافت و میزان آگهی‌هایش افزایش یافت.

نکته جالب اینجاست که خانواده هاشمی‌زاده که هدایت این شبکه را برعهده دارند، در قالب شرکت‌های مهاجرتی در داخل کشور فعالیت می‌کنند.

«شبکه پرشیانا» بزرگترین سرویس دهی خدماتی فیلیمو

شبکه «پرشیانا ایرانیان» از مجموعه شبکه‌های پرشیا با سایر شبکه‌های قارچی ماهواره‌ای متفاوت است.

یکی از طرح‌های جاه‌طلبانه سایت های شرط بندی و شبکه های قمار تاسیس مجموعه تلویزیونی نظیر GEM بود تا در چندین شبکه مرتبط و بهم پیوسته، وب‌سایت‌های قمار را تبلیغ کنند.

پس از ترور کریمیان، مجید یوسفی یکی از پرسنل سابق شبکه GEM از داخل کشور فرانسه با افتتاح چند کانال و وب‌سایت و جذب کارمندان کریمیان اقدام به تاسیس و راه‌اندازی مجموعه شبکه‌های پرشیانا کرد و برای تجیمع شبکه‌های فارسی زبانی که امروز کمتر آگهی بازرگانی پخش می‌کنند، قراردادی با ماهواره ترکمن‌عالم عقد کرد و پخش محتواهای پلت‌فرم‌های داخلی را در دستور کار قرار داد. این شبکه با پشتوانه پخش محصولات پلت‌فرم‌ها اعم از تولیدی و تامینی بیشترین سهم از وب سایت های شرط‌بندی و قمار را داراست.

یوسفی در همکاری تنگاتنگ باشبکه قمار برای دوری از هر خطری فرانسه و اسپانیا را به مقر فعالیت‌های خود تبدیل کرد تا از خطر دستگیری و استرداد به ایران دوربماند.

در شرایطی که تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان از تبلیغ خرید در کشورهای همسایه فراتر نمی‌رفت امروز تمامی شبکه‌های پرشیانا دست کم هر۱۵ دقیقه یکی از این سایت‌های شرط‌بندی را تبلیغ می‌کنند.

مجموعه پرشیانا عملا با پخش محتوای پلت‌فرم‌های داخلی تبدیل به مهمترین شبکه سرگرمی خارج از کشور شده و با رعایت حدود سانسور عرفی مخاطبان فراوانی را جذب کرده است.

از طرفی این شبکه همچون شبکه‌های قارچی تولیدات داخلی پلت‌فرم‌ها را حین پخش اول تبلیغ می‌کند و از پخش آن امتناع می‌کند. این شبکه در طول مدت اخیر تبلیغات مکرر سریال آقازاده را پخش می کرد و از پخش محتوای سریال به صورت کامل خودداری می‌کرد.

این شبکه سریال‌هایی از پلت فرم ها را انتخاب و پخش می کند که از زمان توزیع اول آن مدت‌ها گذشته باشد.

مجموعه تلویزیون‌های سام علامه

پدر سام علامه تصویربردار آثار مهران مدیری در دهه هفتاد بود. علامه پس از مدتی فعالیت در کسوت روزنامه‌نگار ورزشی، پس از یک دوره کوتاه انتشار روزنامه سینمایی امتیاز به دوبی رفت و برای مدتی طولانی برنامه سینمایی «کات» را برای شبکه طپش تولید می کرد. برنامه‌ای که بعدها به الگوی تولید برنامه هفت تبدیل شد. سام علامه یکی از پدرخوانده‌های تاسیس شبکه‌های قارچی است.

او موسس شبکه‌هایی تحت عنوان، N Movies، N Series، H Music، Hashieh TV، NAMI، PerGeo TV، PerGeo Sport، D۲۴، D۲۴+، Property Magazin و ... است. این شبکه‌ها صرفا به پخش عرضه شده پلت‌فرم‌ها می‌پردازند. شبکه لوکس و شبکه SEE از دستاورهای اخیر علامه هستند که سریال‌های تولید شده در پلت‌فرم‌ها را بدون اندک تاخیری نمایش می‌دهند و بخشی از دنبال کنندگان این مجموعه‌ها به جای آنکه این آثار را از سرویس‌های استریم داخلی تماشا کنند از طریق شبکه‌های سام علامه دنبال می کنند.

نکته جالب اینجاست که سام علامه بخشی از بازار تبلیغاتی را در دست دارد و هر چند ماه در دفاتر سینمایی داخل کشور آفتابی می‌شود.

فعال استارت آپی داخلی سارق سریال‌های همکارانش در شبکه ماه تی وی

امیر شجاعی مرد پشت پرده بسیاری از استارت‌های فعال در داخل کشور است. سوابق او در تاسیس چند شرکت تبلیغاتی و حتی همکاری با بخشی از فعالان سینمای ایران کاملا مشخص است. شجاعی علاوه بر تلویزیون داری یکی از فعالان اقتصادی در کشور مالزی است.

شجاعی نقشی مشابه با سام علامه را ایفا می‌کند و به نظر می رسد پخش برخی از آثار پلت‌فرم‌ها کاملا هماهنگ با تولیدکنندگان انجام می شود.

شبکه ICC و خدمات دهی دوجانبه به اهالی سینما

«حمیداحمدی» در نیمه نخست دهه هشتاد شبکه ICC را تاسیس کرد. این شبکه در کالیفرنیا مستقر است اما انتشار تصویری از او در «همایش ایرانیان خارج کشور» دولت‌های نهم و دهم از چشم رسانه‌های داخلی پنهان ماند. احمدی با اینکه بارها به ایران سفر کرده اما از چهره‌های محافظه‌کاری است که هیچ کدام از آثار تولید شده در کشور را بدون اجازه تولید کنندگان از شبکه‌اش پخش نمی‌کرد.

رشد شبکه‌های قارچی با پخش سریال های شبکه نمایش خانگی

شبکه‌های قارچی به خاطر مشکلات مالی و بدهی در اواخر دهه نود شمسی به نورت تلکام از ماهواره یاهست قطع شدند و برای مدتی با هزینه کمتری در ماهواره یوتلست روی ایر رفتند.

این مجموعه شبکه‌ها با مدیریت افرادی نظیر شهرام هاشمی‌زاده، سام علام، حمید احمدی، امیر شجاعی، مجید یوسفی، بهروز دروی، بهنام صمیمی، امیر شجاعی، سیاوش دانش، مهردادکیا، تا اواخر دهه نود تا همین چندی قبل در ماهواره یوتل‌ست به صورت فصلی پخش می شدند و با قطع‌های مکرری مواجه بودند. چند سالی است که این شبکه‌ها با پخش آثار تولیدی و تامینی پلت‌فرم‌ها حیات مستمری داشته‌اند.

مجاری درآمدی این شبکه ها تا قبل پخش محصولات پلت‌فرم های داخلی از طریق جذب آگهی رستوران‌های محلی یا آگهی ترک اعتیاد و محصولات تقویت جنسی تامین می‌شد و اغلب آن‌ها از ماهواره پر از پارازیت یوتلست پخش می شدند اما پخش محتوای پلت‌فرم‌ها موجب حیات تازه این شبکه های شده است.

مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در مرداد ۱۴۰۰ به درخواست روابط عمومی شرکت فیلیمو جهت سنجش میزان تاثیر تماشای فیلیمو در مصرف ماهواره مشترکان این پلتفرم، نظرسنجی‌ای از مشترکان این پلت فرم انجام داده است.

مجموع افرادی که درحال حاضر اصلاً ماهواره تماشا نمی‌کنند، ۱۴.۴ درصد (۸ درصد کل پاسخگویان) گفته‌اند قبل از عضویت در فیلیمو ماهواره تماشا می‌کرده‌اند و دیگر زمان خود را به تماشای ماهواره اختصاص نمی‌دهند. طبق نتایج، افراد گروه سنی بالای ۴۵ سال (۵۶.۲ درصد) بیش از سایر افراد ماهواره تماشا می‌کنند.

کاملا مشخص است که این نظرسنجی تبلیغاتی است و مشترکان پلت‌فرم‌های داخلی تمایلی به تماشای ماهواره ندارند. مححمد حسین مهدویان در پست آخرش آماری را منتشر کرد که نشان می‌دهد مخاطب سریال تقریبا ۶۴۰ هزار نفر است و اگر سقف مخاطبان را دو برابر آنچه کارگردان زخم کاری اعلام کرده درنظر بگیریم اغلب تماشاگران این سریال و پوست شیر به عنوان آثار پرمخاطب پلت‌فرم‌ها، سریال‌های شبکه نمایش خانگی را از طریق شبکه‌های قارچی ماهواره‌ای دنبال می‌کنند.

در یک جمع‌بندی ساده می‌توان به این نتیجه رسید که اغلب مخاطبان سریال‌های شبکه نمایش خانگی این آثار را از طریق انبوهی از کانال‌های ماهواره‌ای تماشا می‌کنند و سایت‌های قمار و شرط‌بندی از طریق همین شبکه‌های حیات خود را گسترش می‌دهند.

پلت‌فرم‌ها برای عبور از هر خط قرمزی کلاه گشادی بر سر حاکمیت می گذارند و با این ادعا که پلت‌فرم‌ها فرهنگ تماشای شبکه‌های ماهواره را محدود کرده‌اند، به حیات وب‌سایت‌های قمار کمک شایانی کرده‌اند.